Destekten Yoksun Kalma Tazminatı – Av. Serdarhan Topo
Destekten Yoksun Kalma Tazminatı Nedir?
Destekten yoksun kalma, bir kişinin ölümü sonrasında yaşarken desteklediği kişilerin artık o destekten mahrum kalması yani hak kaybına uğramasıdır. Destekten yoksun kalma tazminatı ise ölenin ardından geride kalanların yaşam şartlarının kötüleşmesini önlemek için kabul gören bir tazminattır. Destekten yoksun kalma olgusu, destekten yoksun kalma tazminatının ilk şartıdır.
Bir kişinin vefatı sonrasında birçok farklı durum ortaya çıkmaktadır. Bir yandan ölümün ardından geride kalanların yaşadığı elem, keder öte yandan eğer bu ölen kişi ailenin maddi yükünü çeken pozisyondaysa geride kalanlar bir de maddi sıkıntılarla boğuşmak zorunda kalmaktadır.
Destekten yoksun kalma tazminatı bir çeşit maddi tazminat türüdür. Ancak şartları gerçekleşmişse maddi tazminat davası ile aynı dava içinde manevi tazminat davası da açılabilir.
Destekten Yoksun Kalma Tazminat Davasını Kimler Açabilir?
Destekten yoksun kalma tazminatı talebinin en çok görüldüğü durumlardan biri de ölümlü trafik kazalarıdır. Son yıllarda trafiğe çıkan araç sayısının bir hayli artmasıyla birlikte trafik kazaları da artmıştır. Trafik kazalarında ölüme kusuruyla sebebiyet veren kişilere karşı destekten yoksun kalma tazminatı davası açılmaktadır. Destekten yoksun kalma tazminatı yanlış bir kullanım olmakla birlikte halk arasında “kan parası“ olarak da bilinmektedir. Bu durumda ölenin yakınları; kusurlu araç sürücüsü, araç sahibi ve zorunlu trafik sigortasından maddi manevi tazminat talep edebilir.
Destekten yoksun kalma tazminatı talep edebilmek için muhakkak ölen kişiden yaşarken maddi destek alınıyor olmalıdır. Yaşarken maddi destek alınmayan kişiden ölümü nedeniyle maddi tazminat talep etmek mümkün değildir ve alınan bu destek mahkemeye ispatlanmalıdır. Ancak bazı kişilerin hayattayken birbirlerine destek olduğu konusunda hukuki bir karine mevcuttur. Yani hayatın olağan akışına göre anne-baba çocuklarına veya çocuklar anne-babalarına maddi destekte bulunur. Bu sebeple bu yakınlıktaki kişilerin hukuki karine sebebiyle ölen kişinin hayattayken yaptığı maddi yardımı ispatlamasına gerek yoktur ancak davalı pek tabi bunun aksini yani bu şahısların hayattayken birbirlerine maddi destekte bulunmadığını ispatlayabilir ve tazminat ödemekten kurtulabilir.
Destekten yoksun kalan kişinin illaki mirasçı olmasına gerek yoktur. Destekten yoksun kalmanın mirasçılıkla doğrudan veya dolaylı ilgisi yoktur. Yukarıda da bahsedildiği üzere ölenin hayattayken maddi yardımda bulunduğu kişiler veya bakımını üstlendiği kişiler o ölünce bu destekten mahrum kalmaları sebebiyle destekten yoksun kalma tazminatı isteyebilir.
Maddi Tazminat Davası Ve Destek Kavramı
Özel hukuk alanında en sık karşılaşılan davalardan biri de tazminat davalarıdır. Tazminat davalarının temel amacı haksızlığa uğrayan kişilerin bu zararlarının karşılanmasıdır. Ancak pek tabi her konuda ve her durumda da tazminat davası açılamaz. Bir kimsenin maddi veya manevi tazminat davası açabilmesi için kanunlarda yer alan belli konular ve kurallar bulunmaktadır. Bu kurallara uygun olaylar için tazminat davası açılabilir.
Tazminat davalarına en çok iş kazaları, trafik kazaları gibi haksız fiillerin yoğun olarak görüldüğü vakıalarda rastlanır. Örneğin bir işyerinde iş güvenliği kurallarına uyulmamış, kaza meydana gelmiş ve bunun sonucunda bir işçi hayatını kaybetmişse, bu işçinin hayattayken destek olduğu kimseler başta ailesi olmak üzere işyerinden destekten yoksun kalma maddi tazminatı isteyebilir. Ayrıca hastanelerde yapılan hatalı müdahaleler sonucunda yaşanan ölüm vakıalarında da tazminat davası açılabilir.
Destekten yoksun kalma tazminatındaki “destek” kavramı illaki kişinin maddi olarak sadece parasal yardımda bulunması anlamına gelmemektedir. Örneğin bir ev hanımı, evin yemek, temizlik gibi ihtiyacını görmekle diğer aile üyelerine böyle “destek”te bulunmaktadır. Bu kişi de iş kazası, trafik kazası veya başka bir haksız fiil ile vefat ettiğinde geride kalanlar destekten yoksun kalma tazminatı isteme hakkına haiz olacaktır. Hatta örneği bir tık üst seviyeye çıkarmak gerekirse birlikte yaşayan ve birbirlerine destek olan iki sevgili, nişanlıdan bir tanesinin bir haksız fiil sebebiyle ölmesi ve diğerinin bu destekten yoksun kalması sebebiyle de destekten yoksun kalma tazminat davası açılabilir.
Destekten Yoksun Kalma Tazminatındaki Destek Süresi Ve Tazminat Miktarı
Destekten yoksun kalma tazminatının belirlenmesi için desteğin geliri desteklenenler arasında bölüştürülürken davacı olup olmadıkları gözetilmeksizin her birinin payı ayrı ayrı saptanmalı dava açmamış kimselerin payları hükmün dışında tutulmalı ve sadece desteklenenlerden davayı açmış olanların paylarına hükmedilmelidir. Vefat eden kişinin olay tarihinde başka bir işte çalışıp çalışmadığı eğer çalışıyorsa kazancının ne olduğu araştırılıp, belirlenmeli eğer ücret belirlenemiyorsa asgari ücret üzerinden hesap yapılmalıdır.
Destekten yoksun kalma tazminatı talep edebilmek için mirasçı olmak koşul değildir. Bu nedenle destek payı ile miras payı farklı ölçülerle belirlenmelidir. Bunun sebebi ise eşlerden birinin ölümüyle ailenin zorunlu ihtiyaçlarını ve çocukların bakımını sağ kalan eş üstlenecektir. Söz konusu destek hizmet edimi şeklinde ise, ölenin gördüğü işin başka birisine gördürülmesi için yapılması gereken giderler hesaplanıp tazminata hükmolunur.
Destekten yoksun kalma tazminatının süresi, eğer eş ve çocuklar destekten yoksun kalmışlarsa genel olarak erkek çocuklar için 18 yaşına kız çocuklar için 22 yaşına kadardır. Yüksek öğrenim yapan çocuk varsa bu süre 25 yaşına kadar çıkar. Örneğin, bir anne ve 3 çocuk varsa çocukların her biri anılan yaşlara ulaştıkça destekten çıkarlar. Bunun sonucu diğerlerinin payları artar. Anne veya baba destekten yoksun kalmış ise zarar süreleri yaşam sürelerinin sonuna kadardır.
Destekten Yoksun Kalma Tazminatını Kimler Talep Edebilir?
Destekten yoksun kalma tazminatını ölen kişiden yaşarken maddi destek alan kişiler talep edebilir. Ölen kişiden yaşarken destek aldığı iddiasıyla maddi tazminat talep eden şahıs, herhangi bir kişi olabilir. Eğer ölenden destek aldığını mahkemeye ispatlayabiliyorsa o zaman destekten yoksun kalma tazminatı talep edebilir.
Bazı kişilerin ise yaşarken birbirlerine destek olduğu kanuni bir karinedir. Örneğin anne çocuğa, baba çocuğa ya da çocuk anne ve babaya destek olur. Dolayısıyla bu kişilerin birbirlerine destek verdiklerinin ispatına gerek yoktur. Ama pek tabi, tazminatı ödeyecek kişi bu karinenin aksini ispatlayabilir.
Netice itibariyle ölen kişiden destek gören kişiler, mahkemeye destekten yoksun kalma tazminatı alma istemiyle dava açabilir. Bu destek gerek parasal, gerek hizmet gibi çeşitli şekillerde olabilir.